Juryrapport Managementboek van het jaar 2022

Op 21 april 2022 vond er eindelijk weer een managementboekengala plaats. De uitreiking van de twee eerdere edities vond in de coronajaren logischerwijs online plaats maar deze keer werd de winnaar bekend gemaakt in De Rode Hoed te Amsterdam. De zeskoppige jury van dit jaar, we stellen ze helemaal aan het eind nog even kort voor, las boeken over actuele thema’s zoals collectieve intelligentie, hybride werken, veiligheid op de werkvloer, diversiteit en inclusie en natuurlijk ook duurzaamheid en technologische ontwikkelingen zoals AI en robotisering. En boeken over traditionele thema’s zoals leiderschap, HR, risicomanagement, managementmodellen.
Werkwijze van de jury kort toegelicht
De juryleden bogen zich voor deze verkiezing over ruim 160 managementboeken die in 2021 verschenen in ons land. Elk boek werd door minimaal twee juryleden gelezen. Ieder jurylid kreeg zo’n 65 boeken in zijn of haar handen. Dat komt grofweg neer op het lezen van ongeveer 20.000 bladzijden met in totaal meer dan 13,5 miljoen woorden. We hebben ervan genoten!
Na het scannen van de cover, tekst op de achterflap, inhoudsopgave en literatuurlijst doken we in de boeken. We beoordeelden de boeken, zoals ook in eerdere jaren het geval was, op de volgende 7 criteria:
- Praktisch: is het een boek met handige tips of is de vertaalslag naar de praktijk makkelijk te maken?
- Actualiteit: is het een onderwerp dat ‘hot’ is of juist meer van alle tijden?
- Originaliteit: is het echt vernieuwend of heeft het een verfrissende invalshoek i.p.v. oude-wijn-in-nieuwe-zakken?
- Leesbaarheid: is de schrijfstijl zodanig dat het boek lekker leest en niet taai is om doorheen te komen?
- Bestendigheid: is het een onderwerp dat de komende drie jaar relevant blijft?
- Onderbouwing: is er een gedegen literatuurlijst toegevoegd of verwerkt in de hoofdstukken?
- Verzorging: is er voldoende aandacht besteedt aan indeling, kleurgebruik en beeldmateriaal?
Naar al deze punten keken we met een positief kritische blik en gaven een score. Aangevuld met opmerkingen was de jurybeoordeling voltooid.
Na een eerste grondige selectie resulteerde dat in een longlist van 48 boeken. Om te komen tot de shortlist hielden we ze nogmaals tegen het licht, om er zeker van te zijn dat de 5 genomineerden naadloos aansloten bij de criteria.
De vijf genomineerden
Voordat we de 5 genomineerde boeken kort met u doornemen, noemen we ze even:
- Waarom vrouwen minder verdienen – Sophie van Gool (uitgever: Business Contact)
- De Inclusiemarathon – Kauthar Bouchallikht en Zoë Papaikonomou (AUP)
- Het juiste doen als niemand kijkt – Frank Peters (Boom)
- Onder commissarissen – Marilieke Engbers (Business Contact)
- Het agressieparadijs - Caroline Koetsenruijter (S2)
Waarom vrouwen minder verdienen – Sophie van Gool
In het boek van Sophie van Gool staan twee vragen centraal en dat zien we terug in titel en ondertitel:
- ‘Waarom vrouwen minder verdienen.’
- ‘En wat we eraan kunnen doen’.
Een onderwerp dat niet bij voorbaat garant staat voor een goed boek dat lekker leest. En dat maakt het zo knap wat Van Gool voor elkaar krijgt. Ze neemt je mee door historie en heden om je af te leveren bij de toekomst. Van Gool legt aan de hand bekende en minder bekende modellen en denkers uit hoe de huidige situatie is ontstaan. Neem de Wet van Sullerot, vernoemd naar een Franse feminist en socioloog die stelde dat zodra er meer vrouwen in een bepaalde sector gaan werken, het aanzien en het salaris van de sector als geheel dalen. Economen die dit onderzochten, bevestigden het. Helaas.
Al met al een boek waarover we als jury heel enthousiast zijn. Het boek zit goed in elkaar, opent flitsend en eindigt met een sterke punch. Wanneer je namelijk als lezer in het voorlaatste hoofdstuk (23) bent aanbeland bij een beslisboom lijkt het nog heel speels. Maar als je vervolgens een test doet (‘met welk type heb ik te maken?’) dan komt het boek nog harder binnen. En dan begrijp je titel en ondertitel.
De Inclusiemarathon – Kauthar Bouchallikht en Zoë Papaikonomou
Auteurs Kauthar Bouchallikht en Zoë Papaikonomou slagen er volgens de jury in om de lezer goed uit te leggen
- wat diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid op de werkvloer betekenen.
- waarom dat belangrijk is en ook…
- hoe je de eerste stap zet.
Niet het typische managementboek zou je wellicht denken. Wat dit boek echter kenmerkt is de heldere structuur. Zowel de manager, diversiteitsprofessional, als medewerker krijgen advies op maat aangeboden. Advies dat steevast als volgt is geordend:
- hoe je begint
- hoe je opbouwt
- hoe je volhoudt
We vonden dit een heldere en krachtige structuur. Dat is belangrijk omdat het boek uitdagingen raakt die de verantwoordelijkheid van de individuele medewerker overstijgen.
Krachtig, omdat dit boek helpt om de belangrijke eerste stap te kunnen zetten. En dat zijn we gewend van goede managementboeken, toch?
Al met al is dit een boek dat we elke manager en leider aanraden om te lezen en te bespreken met je naaste collega’s. Met name omdat het boek helpt om grip te krijgen op containerbegrippen en helder te krijgen wat voor actie je als lezer – we denken aan managers, bestuurders, ondernemers – kunt ondernemen.
Het juiste doen als niemand kijkt – Frank Peters
De titel suggereert een verhandeling waarin ethiek, integriteit en leiderschap onder de loep worden genomen. Thema’s die heel actueel blijven. Pas bij de tweede blik, het teruglezen van de leesnotities in het boek, valt ons als jury op dat reputatie-expert Frank Peters een boek over reputatiemanagement heeft geschreven.
We lezen:
- ‘Louter voldoen aan gemaakte afspraken en wet- en regelgeving is al lang niet meer voldoende. Alles draait om het voldoen aan de verwachtingen en waarden en normen van interne en externe stakeholders. Om hieraan tegemoet te komen, zijn ethisch en integer gedrag van de organisatie nodig.
- Integriteit is de heilige graal van leiderschap en cruciaal bij het opbouwen en behouden van een sterke reputatie. Daarbij geldt tegenwoordig: vertrouwen komt te voet en gaat per Twitter.’, zo schrijft Peters gevat.
Een andere passage die blijft hangen is: ‘Feit is […. ] dat ratio lang niet meer altijd doorslaggevend is in deze wereld die gedomineerd door emoties.’
Business en ethiek zijn niet los van elkaar te zien, stelt Peters. “Ieder besluit dat in een organisatie wordt genomen heeft een ethische component. Er wordt namelijk altijd een stakeholder geraakt of geschaad”.
Wat dit mooi vormgegeven boek volgens de enthousiaste jury naar een hoger niveau brengt, zijn de intermezzo’s tussen de hoofdstukken. Vakkundig verweeft Peters bijdragen van filosofen en wetenschappers René ten Bos, Menno de Bree, Remko van Broekhoven, Rob van Es, Leonie Heres, Ivana Ivković, Muel Kaptein, Minke Tromp, Ruud Veltenaar en André Wierdsma. Overigens leggen de genoemde filosofen en wetenschappers haarfijn een link met de praktijk. Een praktijk waarin “be good” & “show it” hand in hand gaan. Het juiste doen als niemand kijkt is dus een geschikte omschrijving van reputatiemanagement anno 2022.
Onder commissarissen – Marilieke Engbers
In dit spannende verhaal over een fictieve raad van commissarissen staat de olifant in de bestuurskamers centraal. Die olifant is het gebrek aan aandacht voor emoties en irrationaliteit, die zorgen voor een schijncohesieklimaat. Het ongezegde blijft lang verborgen tot het zich uit in onderlinge conflicten, vaak op het moment dat het erop aankomt en je het juist niet kunt gebruiken. Gebrekkige besluitvorming is het gevolg, en steeds vaker een bedrijfsschandaal. De auteur benoemt hiermee een van de belangrijkste factoren waarom het misgaat met het toezicht. Uiteindelijk zijn het de huurders, bewoners, klanten en het publiek die hiervan de prijs betalen. Daarom heeft dit boek een grote maatschappelijke relevantie.
Het boek heeft een solide fundament. Marilieke vertaalt haar wetenschappelijke onderzoek onder 250 commissarissen en 25 RvC’s van woningcorporaties naar voor iedere commissaris, manager en teamlid herkenbare dagelijkse situaties. De bekende theorieën van Argyris (double loop learning) en Belbin (teamrollen) spelen op de achtergrond een rol in deze zeer praktische en toegankelijke parabel. Verbazing, verwarring en afschuw maken zich meester van de lezer. Komt dit ook in mijn raad of managementteam voor, is de vraag die regelmatig opkomt. Daarmee houdt auteur ons een spiegel voor van ons eigen gedrag.
Marilieke verpakt haar eigentijdse boodschap in een ware pageturner. Je wordt meegezogen in de dynamiek tussen de jonge, nieuwe commissaris, die nieuwsgierig en open minded alle vragen stelt en de ervaren voorzitter, die gedreven wordt door status en het vermijden van conflicten. Hoe de andere teamleden reageren op de ogenschijnlijke mismatch van persoonlijkheden is exemplarisch voor de dynamiek die iedereen herkent uit het dagelijkse leven. Daarmee heeft zij een boek geschreven dat een bredere toepassing verdient dan alleen “voor commissarissen”. Iedere medewerker die geïnteresseerd is in teamdynamiek en de rol van emoties en het ongezegde kan volgens de jury vandaag nog aan de slag met dit boek.
Het agressieparadijs - Caroline Koetsenruijter
In Het Agressieparadijs met als subtitel Wat we moeten doen om de verhuftering in Nederland te stoppen confronteert Caroline Koetsenruijter de lezer op indringende wijze hoe wij als Nederlandse samenleving over agressie denken. Agressie werkt, en je blijkt er in Nederland helaas een heel eind mee te kunnen komen. Nederland is binnen de EU zelfs koploper in intimidatie, agressie, geweld en bedreiging. Werkenden in de zorg, in het onderwijs, bij de overheid en op allerlei andere plekken, krijgen drie miljoen keer per jaar te maken met agressie-incidenten. Als daders merken dat ze wegkomen met hun agressieve gedrag en dat dreigen loont, doen ze het daarna weer.
De sleutel tot de oplossing van het agressieprobleem is het ‘agressie-verdienmodel’ onderuithalen, stelt Koetsenruijter. Qua agressie en intimidatie is er in Nederland sprake van een achtergestelde positie van werkenden. Werkgevers nemen werknemers vaak niet in bescherming als er grensoverschrijdend agressief en intimiderend gedrag plaatsvindt op de werkvloer.
In haar boek komt Koetsenruiter met 20 oplossingen om een veilige werkplek te creëren. Daarnaast doet Koetsenruijter activistisch een oproep aan degenen die ooit direct of indirect met agressie op het werk te maken heeft gehad dit te melden via de hashtagcampagne: #stopagressie!
Dit boek is zondermeer een eye-opener voor professionals en geïnteresseerden die een gezonde manier van leven en werken nastreven. Een thema dat niet alleen maatschappelijk relevant is maar ook binnen organisaties aandacht verdient.
Van 5 topboeken op de shortlist naar 1 winnaar
Een goed managementboek kan grote impact hebben. Van het winnende boek van vorig jaar is zelfs een televisieserie gemaakt door een van de auteurs samen met Jeroen Pauw.
De shortlist van dit jaar bestaat uit vijf topboeken die wat ons betreft duidelijk boven de andere boeken uit deze lichting uitsteken. Doordat ze de tijdgeest goed weergeven en ons denken en doen echt kunnen beïnvloeden.
Waar de vorige winnaar Fantoomgroei duidelijk maakte dat er grenzen zijn aan groei laten de vijf boeken van deze shortlist zien hoe we in een tijdperk vol uitdagingen het beste voorwaarts kunnen.
Om een van deze vijf topboeken een boek tot winnaar te kronen stelden we ons twee vragen:
- Heeft dit boek ons denken en doen beïnvloed?
- Is dit een boek dat elke eigentijdse manager of leidinggevende moet lezen?
Laten we u verder niet in spanning houden.
De winnaar van Managementboek van het jaar 2022 is - unaniem gekozen door de zeskoppige jury -
- een boek dat zeer toegankelijk is geschreven maar ook stevig onderbouwd vanuit de praktijk…
- een boek dat heel actueel is, dat aanzet tot nadenken én tot gerichte actie...
- een boek dat kan helpen om ervoor te zorgen dat
- iedereen zich veilig voelt..
- dat er niets en niemand ongehoord blijft…
- écht iedereen kan meedoen bij de grote uitdagingen waarvoor organisaties en samenleving staan…
- en dat boek, het 20e ‘Managementboek van het jaar’ is dan ook:De inclusiemarathon van Kauthar Bouchallikht en Zoe Papaikonomou
Namens de jury gefeliciteerd!
Nora Ghaoui, Mirella Visser, Liesbeth Tettero, Peter Streefkerk, Louis Thörig en Patrick Davidson.
De jury van Managementboek van het jaar 2022 bestond uit:
- Nora Ghaoui is expert op het gebied van strategie en operationele verbetering. Als oprichter van Veridia Consulting helpt zij bedrijven met het realiseren van hun groeiambities door uitvoerbare groeistrategieën te maken.
- Mirella Visser, Centre for Inclusive Leadership, spreekt, schrijft en adviseert over vrouwelijk leiderschap en inclusief leiderschap. In 2007 werd zij genomineerd voor European of the Year en in 2010 stond haar boek De Zijderoute naar de Top op de shortlist voor het Managementboek van het Jaar.
- Liesbeth Tettero is zelfstandig trainer en coach. Met haar bedrijf Publice traint en coacht zij mensen in ambtelijke, bestuurlijke en politieke functies op onder andere overtuigingskracht en politieke sensitiviteit. Met Het Feministerie biedt zij trainingen, coaching en interactieve lezingen over zaken als gender, beeldvorming, leiderschap en de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt.
- Peter Streefkerk is mede-eigenaar van Starck Training & Development en eigenaar van Respect Inkoopconsultancy. Hij houdt zich bezig met interim management, advisering, projectmanagement, training en coaching op het gebied van contractmanagement en inkoop. Hij is auteur van de boeken Inkopen voor Dummies en Inkoop en mede-auteur van het boek E-commerce & E-business.
- Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij is auteur van Operationele communicatie.
- Juryvoorzitter Patrick Davidson is oprichter van vernieuwend adviesbureau betterday, en helpt bij vraagstukken als teaming (‘teamwork on the fly’), het ontwikkelen van een toekomstvisie en innovatie vanaf de werkvloer. Patrick is co-auteur van boeken zoals Werkvuur (2019) en het in 8 talen verschenen Musk Mania (2016). Hij verzorgt regelmatig lezingen en is een veelgevraagd dagvoorzitter.